فردی که در بلع مایعات و جامدات یا هر دو دچار نا توانی می شود، مبتلا به دیسفاژی یا اختلال بلع می باشد. این ناتوانی ممکن است به صورت کامل یا نسبی بروز کند .
اهمیت اختلال بلع
بلع برای تغذیه و سلامت ، حیاتی است و به فرد احساس خشنودی و رضایتی می دهد که ناشی از مزه غذاهاست، گرسنگی را آرام و تشمگی را برطرف می سازد. بلع آسیب دیده، منبع درد و رنج، بی کفایتی تغذیه و از دست دادن تندرستی است. بلع آسیب دیده ممکن است ،به سوء تغذیه، از دست دادن آب بدن یا یک بیماری ضعیف کننده منجر شود.در ضمن می تواند بیماران را در تغذیه به دیگران و یا به استفاده از تغذیه غیردهانی وابسته کند. کلاً افراد را از توانایی مراقبت از خودشان باز دارد. اشکال در یافتن متخصصینی که بتوانند مشکل بیماران دچار آسیب بلع را شناسایی و درمان کنند، اغلب به دردو ناراحتی مضاعف آن منجر می شود.
عمل بلع به طور طبیعی شامل مراحل زیر است:
۱)مرحله دهانی: طی این مرحله غذا جویده می شود و با بزاق ترکیب می شود و جهت ورود به حلق آماده خواهد شد.
۲)مرحله حلقی : در این مرحله غذا توسط عضلات زبان و عقب دهان، به دهانه حلق وارد می شود.
۳)مرحله مروی: در این مرحله غذا به دریچه مری منتقل می شود. وقتی فردی دچار دیسفاژی می شود، توسط متخصصین گوناگون از قبیل : متخصص گوارش ، متخصص مغز و اعصاب ، رادیولوژیست و آسیب شناس گفتار وزبان مورد معاینه قرار می گیرد
علائم بروز اختلال بلع
بیمار اولین کسی است، که اختلال بلع را تشخیص داده و وجود مشکل را اعلام می کند. در مورد کودکان مبتلا به اختلال بلع، مشکلات جویدن و بلعیدن از جانب والدین گزارش می شوند.
کاهش یا ازبین رفتن رفلکس سرفه یکی از علائم است. از آنجا که سرفه زدن. پاسخ دفاعی حنجره به جلوگیری از ورود غذا به ریه هاست، لذا فقدان این رفلکس بیمار را در بروز آسپیراسیون( ورود مواد غذایی به ریه ها) قرار میدهد.
یکی دیگر از علائم، باقی ماندن غذا در دهان یا حلق بعد از بلع است.بعضی از بیماران از کاهش ترشحات بزاق شکایت دارند که در این صورت ذرات خشک غذا بدون تغییر در لایه های دهانی گیر می کنند به جای اینکه با بزاق ترکیب شوند.
برخی از علائم همراه:
عادتهای غذایی و علاقه مندی به غذا:
بیماران ممکن است به غذا بی علاقه باشند.
انها به زمان بیشتری برای پاک کردن خرده های غذا از دهان نیاز داشته باشند.
بعضی ممکن است پس از چند بار گاز زدن خسته باشند. بی میلی به غذا ممکن است علامت افسردگی باشد.
این اجتناب می تواند بر اثر ترس از اینکه خوردن ممکن است .
درد، آسپیراسیون یا خجالت اجتماعی به خاطر کثیف کردن لباس یا صورت را ایجاد کند، نیز تشدید شود.
از دست دادن آب بدن و کاهش وزن:
کاهش وزن بر این دلالت می کند که مشکل بلع جدی است.
ممکن است این بیماران تغذیه خود را از طریق اصلاح رژیم غذاییشان حفظ کنند.
بیماران دچار هماهنگی ضعیف حلقی ممکن است مصرف مایعات را محدود سازند.
سپس از دست دادن آب بدن منجر به خستگی مزمن، ضعف یا غش می شود.
خصوصاً اگر فرد در موقعیت ایستاده قرار گیرد.
چه کسانی دچار اختلال بلع می شوند؟
بیماری های عصبی از طریق گسیختگی یک یا بیش از یک مرحله از مسیرهای پیچیده عصبی عضلانی بر بلع اثر می گذارند.
از بین علل گوناگون، ما به شایع ترین عوامل بروز اختلال بلع اشاره می کنیم:
سکته: هنگامی که بیماری دچار سکته می شود، تابلوی بالینی که می تواند.
احتمال بالای دشواری بلع پس از سکته و خطر مشکلات تنفسی را نشان دهد .
شامل: کاهش سطح هوشیاری، نقص در کنترل ترشحات یا غذا ، سرفه غیر طبیعی.
ضربه به سر:صدمات ناشی از ضربه به مغز، ممکن است باعث ایجاد دشواری بلع دهانی-حلقی گردد.
نقائص شناختی در اثر سکته یا ضربه به سر ممکن است .
درمان بلع را پیچیده کند، اگر چه در این موارد، تلاش های درمانی می تواند .
به شکل موثری به سمت آسیب شناس گفتار و زبان و دیگر پرسنلی که بیمار را در تغذیه یاری دهند، هدایت شود.
فلج مغزی: اصطلاحی است عمومی. ب
رای توصیف سندرمی که در آن صدمه به مغز در حال رشد، سبب ایجاد علائم عصب شناختی می شود.
اگر چه این آسیب مغزی پیش رونده نیست اما تأثیرات آن دائمی است.
شایع ترین عوارض فلج مغزی، نقایص حرکتی می باشد .
که اغلب همراه با مشکلاتی در گفتار، بلع و تنفس اتفاق می افتد.
رفلکس های ابتدایی مثل مکیدن، بلعیدن، رفلکس گاز گرفتن برای بقای نوزاد ضروری است که پس از مدتی ناپدید می شوند.
تداوم این رفلکس ها می تواند در مهارتهای تغذیه ای بیمار فلج مغزی، مداخله کند.
تکنیکهای طراحی شده توسط اعضای تیم اختلال بلع می تواند .مهارتهای تغذیه ای این بیماران را بهبود بخشد.
لارنجکتومی (برداشتن حنجره): افراد مبتلا به سرطان حنجره که به شیمی درمانی و پرتو در مانی جواب نداده اند .
مجبور به برداشتن کامل حنجره یا بخشی از آن می شوند.
این افراد با مشکلات بلع و صوت روبه رو می شوند.
