معمولاً مادر اولین کسی است که متوجه میشود فرزندش در یادگیری مشکل دارد، خوب سرش را بالا نمیگیرد، خوب نمینشیند، خوب چهار دست و پا نمیرود و یا راه رفتنش مشکل دارد.
تاخیر در مراحل رشد حرکتی بچه ( کنترل حفظ تعادل و قرار دادن اندام در وضعیت مناسب و توانایی های راه رفتن) ممکن است اولین علائم بیماری باشد که آنرا فلج مغزی یا Cerebral Palsy یا به اختصار CP مینامند.
مهمترین علائم فلج مغزی ناتوانی های حرکتی در بچه است که تا آخر عمر با وی باقی میماند.
گرچه آسیب های مغزی که علت اصلی بوجود آمدن این بیماری هستند پیشرونده نیستند ولی مشکلات حرکتی بیمار میتواند پیشرفت کند.
پس این بیماران باید تا زمان تمام شدن رشد جسمی یعنی تا اتمام بلوغ تحت نظر پزشک باشند و با توجه به مشکلشون از خدمات توانبخشی منظم استفاده کنند.
شدت فلج مغزی در بیماران مختلف متفاوت است.
در بعضی، بیماری چنان شدید است که بچه مدت کوتاهی بعد از تولد فوت میکند و در بعضی دیگر بقدری خفیف است که ممکن است نیاز به هیچ اقدامی نداشته باشند ولی بیشتر بیماران در وسط این این طیف هستند.
علت فلج مغزی چیست ؟
فلج مغزی یک بیماری نیست بلکه دسته ای از بیماری ها است که به علت آسیب به مغز بچه بوجود میاید.
این آسیب ها ممکن است در زمان جنینی یعنی قبل از تولد، به مغز بچه وارد شود.
ممکن است در حین زایمان و یا حتی ممکن است در یک سال اول زندگی بچه که مغز وی بسرعت در حال رشد است ایجاد شوند.
بچه های نارس و آنهایی که در موقع تولد وزن کمی دازند بیشتر در معرض این آسیب هستند.
علل فلج مغزی را از نظر زمان ایجاد آنها به سه دسته تقسیم میکنند :
علل فلج مغزی قبل از تولد : اینها عللی هستند که در زمان جنینی موجب میشوند مغز به درستی تشکیل نشود.
بسیاری از بیماری های ژنتیکی و یا بعضی عفونت های ویروسی مادر در زمان بارداری از این دسته اند
علل فلج مغزی حین تولد : اینها عللی هستند که در زمان زایمان موجب نرسیدن اکسیژن به مغز نوزاد شده و آسیب غیر قابل جبرانی به آن وارد میکنند
علل فلج مغزی بعد از تولد : عللی مانند عفونت های مغز، نرسیدن اکسیژن برای مدتی به مغز، خونریزی مغزی (به علت ضربه مانند تصادف، افتادن بچه به زمین یا دیگر ضربات به سر بچه) میتوانند بعد از تولد بچه و زمانی هنوز مغز بچه بسیار آسیب پذیر است به آن صدمات غیر قابل بازگشت وارد کنند
علائم
فلج مغزی همانطور که از اسمش پیدا است به علت خوب کار نکردن مغز بوجود میاید.
علائم آن ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد.
علائم بیماری ممکن است به اشکال متفاوتی بروز کند مثلا :
*عضلات سفت میشوند
به این معنی که حتی وقتی بچه دراز کشیده و حرکتی نمیکند عضلاتش در حالت انقباض و اسپاسم هستند.
به همین خاطر وقتی مخواهید آرنج یا زانوی بچه را خم و راست کنید با مقاومت روبرو میشوید.
احساس میکنید بچه در مقابل خم و راست کردن مفاصلش عضلات اندام را سفت نگه داشته و مقاومت میکند.
*عضلات کاملاً شل میشوند.
شما به راحتی و بدون هیچ مقاومتی از طرف بچه میتوانید مفاصل وی را خم و راست کنید.
اندام ها ضعیف و لاغر و شل هستند.
حفظ تعادل و بالانس، در حرکات اندام ها دچار اختلال میشود. بچه در حین راه رفتن میلنگد.
بیماری های همراه
بعضی بیماران ممکن است دچار عقب ماندگی ذهنی و مشکلات یادگیری، تشنج یا مشکلات بینایی باشند.
اندام های کوتاه، انحراف جانبی ستون فقرات ( اسکولیوز) مشکلات دندانی، مشکلات شنوایی یا خشکی مفاصل از دیگر علائمی است که ممکن است در یک بیمار با فلج مغزی وجود داشته باشد.
سابقه تولد نارس یا زودتر از ترم بدنیا آمدن، زایمان سخت، ریزش بزاق زیاد از دهان بچه یا اشکال در مکیدن سینه مادر یا پستانک ممکن است نشانه هایی از وجود فلج مغزی باشند.
دیر بالا نگه داشتن سر (معمولا بچه ها تا سه ماهگی میتوانند سرشان را بالا نگه دارند)، دیر نشستن (بعد از شش ماهگی)، دیر راه رفتن (بعد از یک سالگی) ممکن است علائمی از فلج مغزی باشند.
حدود بیست درصد مبتلایان به فلج مغزی هوش طبیعی دارند. با این حال دیر حرف زدن و عدم توجه به محیط ممکن است نشانه های از عقب افتادگی ذهنی بچه باشد.
باید در نظر داشت که تشخیص فلج مغزی قبل از یکسالگی مشکل است.
بسیاری از مبتلایان به فلج مغزی ممکن است علائم واضح بیماری خود را بعد از یکسالگی نشان دهند و یا برعکس، بسیاری از علائمی که ممکن است مادر یا پزشک را مشکوک به وجود فلج مغزی کند ممکن است علل دیگری داشته باشند.
به محض اطلاع از مشکل کودک با توجه به نیازهای او از خدمات توانبخشی (فیزیوتراپی، کاردرمانی، اورتز و پروتز، گفتاردرمانی ، شنوایی سنجی، بینایی سنجی ) استفاده کنید.