لکنت زبان در کودکان پدیده ای است که ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد اما نکته مهم نحوه برخورد خانواده و معلمین با کودک دارای لکنت است. شاید یکی از مهمترین سوالاتی که در ذهن والدین و آموزگاران در برخورد با کودک دارای لکنت نقش می بندد این باشد که حال که این مشکل برای کودک پیش آمده ما باید چگونه برخورد کنیم و چه وظیفه ای داریم؟ نکات زیر می تواند شما را در برخورد با این کودکان راهنمایی نماید.
سعی کنید این توصیه ها را جدی بگیرید و برای درمان لکنت به آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمانگر (حضوری یا آنلاین ) ارتباط بگیرید.
کودک را همان گونه که هست بپذیرید.
این پذیرش را از طریق رفتار های خود به کودک بفهمانید. سعی نکنید کودکان را با هم مقایسه کنید و تفاوت های فردی آنها را به رخ یکدیگر بکشید. چرا که هر کودکی با ویژگی های منحصر به فرد خودش متولد شده و نباید به خاطر این تفاوت ها مورد مذمت یا ستایش بی جا قرار بگیرد.
تنها راه ارتباط یک معلم با دانش آموز فقط گفتار نیست.
برای برقراری ارتباط و و نفوذ در دنیای کودک و کسب اعتماد و جلب اطمینان ، راههای ارتباطی مختلفی وجود دارد ( از جمله خط زیبا ، نقاشی خوب ، رعایت نظم و انظباط و …) .
بنابراین معلمین محترم باید سعی کنند در برخورد با دانش آموز دارای لکنت برای جلب اعتماد و اطمینان اولیه بجای دست گذاشتن و اصرار داشتن بر بیان گفتاری از این راهها استفاده کنند تا کودک مطمئن شود که او را حتی با مشکلش پذیرفته اند.
در برخورد با کودکان تنها نقاط ضعف و اشکال آنها را شناسایی نکنید.
کودک را در مجموع نگاه کنید و با معرفی و طرح نکات و تواناییهای مثبت وی ، زمینه رفع نکات منفی را نیز فراهم نماید.
تجارب منفی گفتاری کودک را مرتبا متذکر نشوید.
تا این تجارب چون کوهی بزرگ ذهن کودک را مشغول ننماید تا باعث اجتناب او از صحبت کردن در موقعیت های دیگر شود.
ارایه توصیه های دلخواه و غیر کارشناسانه ممنوع
نظیر : قبل از حرف زدن فکر کن ، آهسته تر صحبت کن ، سعی بر اصلاح و کاهش لکنت کودک نداشته باشید بلکه این کار را تنها به کارشناسان متخصص واگذار کنید
اضطراب و نگرانی های خود را کنترل نمایید
اجازه ندهید کودک دارای لکنت بداند که شما نگران و مضطرب گفتار او هستید بلکه در برخورد با گفتار ناروان او ، کاملا طبیعی و مانند مواقعی که کودک گفتار روان دارد برخورد کنید ، چرا که تغییر چهره شما ، پدیدار شدن اضطراب و نگرانی در رفتار و ظاهر شما ، کودک را حساس و مشکلش را دو چندان می کند.
درمان لکنت امری طولانی و نسبی است .
درمان لکنت فرایندی طولانی است. بنابراین از ادامه درمان خسته نشوید و با مطرح کردن مطالبی مانند (( فابده ای ندارد ، گفتارت عوض نشده و …)؛ انگیزه و علاقه کودک را نسبت به درمان کاهش ندهید. کوچکترین موفقیت کودک را تشویق کنید تا او به درمان علاقه مند شود و این مسیر را تا انتها طی کند و نتیجه بگیرد .
برای کودک زمینه تجارب خوشایند از صحبت کردن را فراهم نمایید .
کودک دارای لکنت نیاز دارد که تجارب موفق گفتاری اش افزایش یابد. اینکار را می توانید با تحسین گفتار در مواقعی که مفهوم گفتارش کامل است انجام دهید. این تحسین نه برای اینکه روان صحبت کرده بلکه بخاطر این که محتوای گفتارش خوب بوده است، صورت می گیرد.
شمرده و آرام صحبت کردن را الگوی خود قرار دهید
چنانچه الگوی گفتاری شما و اطرافیان سریع و نامفهوم است، حتما الگوی گفتاری و طرز صحبت کردن خود را به شیوه شمرده و آرام صحبت کردن (منظور از آرام کمی آهسته تر از گفتار معمول اما با همان اهنگ طبیعی است ) تغییر دهید. تا این الگو بطور غیر مستقیم مشوقی برای به کارگیری شیوه های گفتاردرمانی کودک باشد .
هیچ گاه گفتار کودک را قطع نکنید
سعی نکنید با عنوان کمک کردن به کودک دارای لکنت، به جای او صحبت کنید، بلکه اجازه بدهید کودک به هر نحوی که می تواند صحبت کند. تنها در صورتی که مشکل دریک کلمه خیلی طولانی شد با او همراهی کنید تا راحت تر کلمه رابیان کند. توجه داشته باشید که رفتارهای نادرست ، اجتناب و فرار از صحبت کردن را در کودک ایجاد و تقویت می کند.
با کودک دارای لکنت ارتباطی دوستانه و صمیمانه برقرار کنید
به جای امر و نهی کردن به کودک و ایجاد شرایط استرس زا، با کودک ارتباطی دوستانه و صمیمانه برقرار کنید و این موضوع را با رفتار خود به کودک نشان دهید.
رفتارهای غلط خود را تصحیح کنید
سعی کنید رفتارهای غلط خود را تصحیح کنید نه رفتارهای کودک را ، زیرا شما الگوی کودک هستید.
بر بیان گفتار در مواقع سخت برای کودک اصرار نورزید
چنانچه کودک در بعضی موقعیتها ه ویژه در جمع غریبه ها نسبت به صحبت کردن مقاومت می کند ، بر بیان گفتار در این مواقع اصرار نورزید. بلافاصله و بدون حساسیت خاصی سراغ توانائی که کودک تمایل به هنرنمائی آن دارد بروید، تا کودک هم احساس راحتی داشته باشد و هم بداند شما نسبت به گفتار او حساس نیستید.
محیط کودک را از ارتباط کلامی با رعایت الگوی مناسب غنی کنید
سعی کنید محیط کودک دارای لکنت را از ارتباط کلامی با رعایت الگوی مناسب غنی کنید. بهتر است این ارتباطات از سنین خیلی پائین آغاز شود و با فعالیتهای خوشایند به شیوه های خوشایند انجام شود .
از پاسخ گوئی طفره نروید
چنانچه کودک دارای لکنت در رابطه با مشکلش با شما صحبت کرد از پاسخ گوئی طفره نروید. مشکل را بزرگ نکنید ، احساس اضطراب و نگرانی نکنید.
بلکه در کمال آرامش و با پاسخ دادن منطقی و در خور فهم کودک ، او را توجیه کنید که وجود چنین مسائلی کاملا طبیعی است و هر کسی ممکن است مشکل پیدا کند همانطور که سایر بیماریها را در افراد متعددی از جامعه می بینیم .
آنچه مهم است وجود راه حل و درمان برای مشکل است که برای این اختلال نیز وجود دارد.
حساسیت کودک را افزایش ندهید
از طرح مشکل کودک و به کار بردن کلمه ” لکنت ” در موقعیتهای مختلف ، جمع فامیل و آشنایان و گفتگوهای خانوادگی جدا خودداری کنید. چرا که مطرح شدن دائمی موضوع ، حساسیت کودک را افزایش می دهد و کلنجار رفتن با مشکل ، مشغله دائمی ذهن کودک خواهد شد.
در خانه و مدرسه مسئولیتهای در حد توان به کودک بدهید
پس از انجام کار حتما او را تشویق نمائید تا به توانائیهای خودش اعتماد کند و اعتماد بنفس او برای انجام کارهای دیگر ازجمله صحبت کردن افزایش یابد.
برخورد صحیح با کودک را به اطرافیان اموزش دهید
در غیاب کودک دارای لکنت ، سایر کودکان ، همسالان ، خواهر و برادرها و حتی بزرگترها را توجیه کنید که عکس العمل منفی نسبت به گفتار کودک نشان ندهند و نسبت به برخورد صحیح با مشکل وی ، آگاهی داشته باشند.
میزان سوال کردن و درس پرسیدن از این کودکان باید مانند سایر کودکان باشد .
کمتر درس پرسیدن ترحم است، نه کمک کردن به حل مشکل کودک و به نوعی عامل ایجاد حساسیت و بزرگ نمایی مشکل خواهد بود. تنها توصیه می شود بهتر است از تمام کودکان در ابتدای ساعات کلاس ، درس پرسیده شود تا کودک دارای لکنت ما بقی ساعات را بدون تنش و اضطراب از گفتارش سپری کند و توجه اش به درس باشد. چون ممکن است تا آخر کلاس درس نگران این باشد که هر لحظه ممکن است از او سوالی پرسیده شود.
هنگام توصیف گفتار کودک چه بگوییم؟
اگر خواستید مشکل کودک رابرای کسی توصیف کنید به جای زدن برچسب غیر کارشناسانه و غلط ویژگی های واقعی گفتار را توضیح دهید. مثلا کلمات را تکرار می کند. حتی اگر برای خود کودک خواستید توضیح بدهید بگویید این کلمه برای شما سخت بود.
در برخورد با کودک خود منطقی باشید
چنانچه موقعیت های خاصی سبب ایجاد استرس یا عصبی شدن کودک می شود، بی جهت این شرایط را فراهم نکنید.
در برخورد با کودک خود منطقی باشید .
اگر کودک کاری را نباید انجام دهد واقعا مراقبت کنید که انجام نشود ( با شیوه های صحیح ) اما اگر کاری منطقی و در خور کودک است سعی نکنید او را عصبی کنید و کار را به تاخیر بیندازید و مانع از انجام آن شوید .
همچنین علل ترس و هیجانهای کودک را در خانه و مدرسه بشناسید و راه صحیح برخورد با موقعیت های ترس و هیجان را به کودک آموزش دهید .
حمایت بیش از حد ممنوع
لازم نیست کودک دارای لکنت به واسطه مشکل ناروانی گفتار مورد حمایت بیش از اندازه یا بی محبتی نا مناسب باشد. حمایت بیش ازحد و برعکس بی محبتی به کودک، نه تنها حلال مشکل نیست، بلکه اضافه کردن مشکلی برمشکلات است.
لکنت نتیجه تاثیر عوامل متعددی است
ناروانی چه در کودکان چه در بزرگسالان نتیجه تاثیر عوامل متعددی است که گاهی نمی شود آنها را کم یا کنترل کرد. بنابراین خود را سرزنش نکنید و مقصر ندانید .
توجه کامل هنگام صحبت
موقعی که کودک با شما صحبت می کند ، تمام توجهتان به کودک و محتوای آنچه می گوید باشد.
بعد از شنیدن گفتار ناروان کودک چه کنیم؟
بعد ازشنیدن گفتار ناروان کودک ، سعی کنید مطالبی که برای شما گفته به او انعکاس دهید و مجددا مفهوم مطالبش را برای او بازگو کنید تا احساس کند تمام توجه شما به مطالب گفته شده بوده است نه شیوه گفتن .
حوادث و موقعیت های مختلف استرس زا
از حوادث و موقعیت های مختلف استرس زا در محیط زندگی نمی توان فرار کرد و این حوادث برای کودک دارای لکنت باعث افزایش شدتلکنت خواهد بود ، پس سعی کنیم نحوه مقابله صحیح با آنها را به کودک آموزش دهیم تا از شدت اثرات استرس کاسته شود .
هنگام افزایش شدت لکنت چه کنیم؟
در روز هایی که احساس می کنید شدت لکنت کودک زیاد است ، به کودکتان برای صحبت کردن فشار نیاورید .
لطفا عجله نداشته باشید.
کودک نباید عجله ای برای صحبت کردن داشته باشد و شما هم نباید چنین انتظاری از کودک داشته باشید و نباید این شیوه را در او تقویت کنید ، بلکه به کودک اطمینان بدهید که عجله ای برای دریافت گفتار ندارید .
جایگزینی ممنوع
اجازه ندهیدکودک لغات آسان رابه جای لغات سخت جایگزین کند زیرا ترس از لغات و عبارت ها در کودک افزایش می یابد.
اجتناب ممنوع
اجازه ندهید کودک بعلت مشکلش از مسئولیت های معمول خودش اجتناب کرده و شانه خالی کند ، بلکه همان قانون و مقرراتی که برای نظم و انضباط و تربیت سایر فرزندان به کار می برید برای او هم بکار ببرید .
این کار را بدون خشونت انجام دهید .
توقعات اضافی را کاهش دهید.
توقعات خود را درهر کاری ازصحبت کردن متناسب باوضعیت وتوانایی کودک تنظیم کنید وازتوقعات اضافی خودبکاهید .
سعی کنید ارتباط عاطفی خودتان را با کودک تکمیل کنید .
اگر شاغل هستید یا کارهای منزل وقت زیادی را از شما می گیرد ، از میزان آن بکاهید و یا آنها را در زمانی انجام دهید که کودک خواب است و بجای آن وقت بیشتری را در طی روز صرف ارتباط با کودک ، بازی با وی و صحبت کردن پیرامون زندگی روزمره با وی بگذرانید .
با این کار شرایط روحی عاطفی مورد نیاز کودک را فراهم کرده و به ارضای روانی وی کمک کرده اید .
کودک باید انرژی اش را خالی کند.
شرایطی فراهم کنید تا کودک بتواند بطور صحیح و منطقی انرژی خود را تخلیه نماید .
برای این کار کودک را به پارک و پیک نیک ببرید و با او بازی کنید و یا اجازه بدهید با انجام فعالیت هایی که در منزل امکان انجام آنها وجود دارد ، انرژی اضافی را تخلیه نماید .
در صورتی که شما نیز در این کار با او مشارکت نمایید ، نتیجه بسیار بهتری خواهد داشت.
بازی های کامپیوتری را کاهش دهید.
بازیهای کامپیوتری بویژه بازیهایی که با جنگ و زد و خورد و یا تلاش وهیجان زیاد برای برنده شدن همراه هستند ، باعث افزایش اضطراب کودک و بالارفتن تنش های روحی و عضلانی وی می شوند .
سعی کنید در صورت امکان بجای آنها فعالیت های سالم نظیر توپ بازی ، دوچرخه سواری و … را جایگزین کرده و در غیر این صورت از میزان بازیهای کامپیوتری بکاهید.
بخاطر داشته باشید کودک نبایستی زمان زیادی را در روز به این بازیها بپردازد .
کنترل شرایط هیجانی
موقعی که کودک در اوج هیجان ( شادی یا ناراحتی ) می خواهد موضوعی را برای شما بیان کند.
با فعالیت های غیر کلامی مثل در آغوش گرفتن یا کلامی مثل بیان جملات محبت آمیز بین اوج حالت هیجانی و آغاز گفتار تاخیری ایجاد کنیم که شروع گفتار برای کودک آسانتر باشد .
لکنت یک مشکل پیچیده ای است که حل آن کمک هایی را می طلبد.
از یک کارشناس گفتار درمانی (گفتاردرمانگر) کمک بگیرید. هیچ نگرانی یا ترسی در مورد لکنت و اینکه این اختلال یک مشکل ماندگار خواهد بود وجود ندارد.
